Tại TP.HCM, xu hướng lao động tìm kiếm công việc tự do, linh hoạt về thời gian và địa điểm đang ngày càng gia tăng. Điều này tạo ra một tình huống nghịch lý: Tỷ lệ thất nghiệp cao song song với tình trạng nhiều doanh nghiệp thiếu nhân lực, khó tuyển người.
Chị Thùy Dương, 36 tuổi, từng là một trưởng nhóm năng động trong ngành truyền thông. Tuy nhiên, để dành trọn thời gian cho con trai 4 tuổi, chị đã quyết định từ bỏ công việc ổn định. Mặc dù hợp đồng chỉ yêu cầu 8 tiếng làm việc mỗi ngày, chị Dương thường xuyên làm thêm giờ và mang công việc về nhà. Thế nên việc nhà và chăm sóc con đều được chị giao cho chồng.
Trong một lần chồng chị đi công tác, việc không thể tìm thấy đồ dùng của con đã trở thành 'giọt nước tràn ly' đối với chị Dương. Người mẹ trẻ nhận ra rằng cuộc sống bận rộn và áp lực công việc đã khiến chị đánh mất đi những điều quan trọng nhất.
Hai tháng trước, chị Dương đã có những bước đi đầu tiên để thay đổi cuộc sống của mình. Chị vừa đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp, vừa tích cực tìm kiếm công việc bán thời gian và lên kế hoạch trở thành một freelancer chuyên nghiệp để chị có thêm thời gian chăm sóc gia đình.
Cùng với nhiều lao động khác, chị Dương đã đưa ra quyết định khó khăn là rời bỏ công việc khi không tìm được điểm cân bằng giữa gia đình và sự nghiệp. Đại dịch Covid-19 đã đóng vai trò như một chất xúc tác mạnh mẽ, đẩy nhanh quá trình chuyển đổi và làm bùng nổ sự phổ biến của xu hướng này trong xã hội.
Khảo sát ManpowerGroup năm 2019 đã chỉ ra một sự khác biệt đáng kể giữa người lao động Việt Nam và toàn cầu về xu hướng lựa chọn hình thức làm việc. Tại Việt Nam, có đến 87% ứng viên muốn làm việc không toàn thời gian, gấp gần đôi so với tỷ lệ trung bình toàn cầu.
Báo cáo 10 năm của Anphabe cũng khẳng định rằng, làm việc linh hoạt đang dần trở thành một tiêu chí không thể thiếu khi người lao động Việt Nam lựa chọn nơi làm việc. Với 47% số người tham gia khảo sát của Anphabe xếp tiêu chí này ở vị trí thứ hai, chỉ sau thưởng nóng. Điều này cho thấy các doanh nghiệp cần chú ý đến nhu cầu này để thu hút và giữ chân nhân tài nếu như không muốn việc khó tuyển người diễn ra.
Báo cáo của Anphabe cho thấy làm việc tự do đang trở nên ngày càng phổ biến tại Việt Nam, với tỷ lệ người tham gia nền kinh tế Gig tăng từ 39% năm 2020 lên 57% năm 2023, cho thấy sự hấp dẫn của hình thức làm việc linh hoạt này đối với người lao động.
Trong bối cảnh hiện nay, bà Thanh Nguyễn, CEO Anphabe, cho rằng khái niệm "ổn định" trong công việc đã có những thay đổi đáng kể. Người lao động Việt Nam ngày càng ít quan tâm đến việc gắn bó lâu dài với một công ty. Khiến các nhà tuyển dụng trở nên khó tuyển người hơn do người lao động đang hướng tới sự ổn định tài chính thông qua việc tham gia vào nhiều hoạt động khác nhau
Thùy Dương, một trong số hơn 75.000 người thất nghiệp tại TP.HCM trong 6 tháng đầu năm, đã từ chối nhiều cơ hội việc làm toàn thời gian mà Trung tâm Dịch vụ việc làm thành phố giới thiệu, dù nhu cầu tuyển dụng rất lớn với 49.000 vị trí thuộc 27 ngành nghề khác nhau. Việc này cho ta thấy một thực trạng đáng lo ngại khi các doanh nghiệp khó tuyển người.
Một thực tế đáng báo động là trong 6 tháng đầu năm, mặc dù trung tâm đã tư vấn việc làm cho hơn 112.000 người thất nghiệp, nhưng số lượng người tìm được việc làm chỉ vỏn vẹn khoảng 2.500 người. Bà Nguyễn Văn Hạnh Thục, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm TP.HCM, cho rằng nguyên nhân khiến các doanh nghiệp khó tuyển người là do sự thay đổi trong cách tiếp cận thị trường lao động của người lao động.
Bà Thục nhận định rằng cả thế hệ Z và Y đều có xu hướng chọn hình thức làm việc tự do, tuy nhiên động lực thúc đẩy mỗi thế hệ lại có những điểm riêng biệt. Thế hệ Z thường bị thu hút bởi sự tự do và linh hoạt của công việc này, trong khi thế hệ Y lại mong muốn có nhiều thời gian hơn để cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân.
Xu hướng làm việc tự do đang gây ra thách thức lớn cho các ngành nghề truyền thống như sản xuất, y tế, giáo dục và bán hàng, nơi mà sự tương tác trực tiếp và làm việc theo nhóm là rất quan trọng trở nên khó tuyển người làm việc phù hợp.
Theo anh Tấn Lê, quản lý nhiều cộng đồng trực tuyến về việc làm, số lượng người làm việc tự do đang tăng trưởng vượt bậc so với nhóm làm việc toàn thời gian. Cụ thể, trong khi số người làm việc toàn thời gian ước tính khoảng 800.000 người thì số lượng freelancer đã lên đến 1,7 triệu người.
Theo anh Lê, làn sóng mất việc làm do đại dịch Covid -19 và suy thoái kinh tế đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của hình thức làm việc từ xa. Nhờ sự phát triển của công nghệ, việc làm tự do trở nên dễ dàng tiếp cận hơn, thu hút nhiều người tìm kiếm sự ổn định tài chính.
Anh Lê cho rằng việc làm việc tự do đang trở nên hấp dẫn hơn so với làm việc toàn thời gian, đặc biệt khi các doanh nghiệp ngày càng siết chặt các tiêu chí tuyển dụng và tăng cường áp lực KPI. Mà sự linh hoạt chính là một trong những lợi thế lớn nhất của người làm việc tự do, cho phép họ chủ động tìm kiếm và lựa chọn nhiều công việc khác nhau, từ đó tăng cơ hội cải thiện thu nhập. Việc này cũng là nguyên nhân chính khiến các doanh nghiệp khó tuyển người.
Từng trải nghiệm cả hai hình thức làm việc, anh Tấn Lê nhận định rằng để thu hút người làm việc tự do quay trở lại môi trường công sở, các doanh nghiệp cần tạo điều kiện để nhân viên cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân, bằng cách cung cấp các chế độ phúc lợi hấp dẫn và linh hoạt về thời gian làm việc.
Theo CEO Anphabe Thanh Nguyễn, để xây dựng một lực lượng lao động hạnh phúc, doanh nghiệp cần phải lắng nghe và đáp ứng các nhu cầu của nhân viên. Các khảo sát của Anphabe cho thấy mặc dù 63% nhân viên mong muốn có phúc lợi về thời gian và hỗ trợ làm việc, nhưng thực tế chỉ có 24% được trải nghiệm đầy đủ những phúc lợi này. Việc này khiến các doanh nghiệp khó tuyển người do chưa đáp ứng được nhu cầu.
CEO Anphabe cho biết một số nhà máy đã thành công trong việc giải quyết vấn đề khó tuyển người bằng cách linh hoạt hóa thời gian làm việc. Ví dụ, họ cho phép nhân viên tự do lựa chọn khung giờ làm việc trong ngày và làm việc tại nhà một vài ngày trong tuần.
Bà Thanh Nguyễn cho rằng việc xây dựng một môi trường làm việc hỗ trợ sự phát triển và hạnh phúc của nhân viên là yếu tố quan trọng để thu hút và giữ chân nhân tài. Do đó, doanh nghiệp cần phải không ngừng đổi mới và tìm kiếm những cách tiếp cận mới để tránh việc khó tuyển người làm.
>> xem thêm: Nhiều bạn trẻ hiện nay "sợ đi làm", nguyên nhân do đâu?
